Minister Bruins (Medische Zorg) heeft afgelopen vrijdag bekend gemaakt dat het artikel omtrent gespecificeerde toestemming in de zorg niet in werking gaat treden1. Dit betekent dat voor elektronische gegevensuitwisseling in de zorg op dit moment uitdrukkelijke (algemene) toestemming van de patiënt is vereist.
De minister had opdracht gegeven tot nader onderzoek toen uit het Programma Gespecificeerde Toestemming bleek dat er 160 mogelijkheden waren voor het gespecificeerd toestemming geven voor elektronische gegevensuitwisseling.2 Deze kunnen wellicht worden vereenvoudigd tot 28 mogelijkheden. Het Adviescollege toetsing regeldruk stelde echter dat ook met deze 28 keuzemogelijkheden niet kan worden voldaan aan de eis dat toestemming eenvoudig en eenduidig moet kunnen worden gegeven. Hierdoor komt de kwaliteit van de zorg in gevaar.3
Met het niet in werking treden van artikel 15a lid 2 Wabvpz blijft de situatie voor de patiënt onveranderd. Binnen de behandelrelatie hoeft de patiënt in het algemeen geen toestemming te geven voor bijvoorbeeld inzage door iemand van het behandelteam. In geval van spoedzorg is daarnaast geen expliciete toestemming vereist, omdat toestemming in deze omstandigheden wordt verondersteld. De patiënt moet echter wel toestemming geven in situaties waarin bijvoorbeeld beeldmateriaal van een vorige arts wordt gevraagd buiten de huidige behandelrelatie. Dit geldt voor alle situaties, ongeacht of er sprake is van een elektronisch uitwisselingssysteem.
Indien er wel sprake is van uitwisseling middels een elektronisch uitwisselingssysteem, dan is op grond van de Wabvpz op dit moment uitdrukkelijk toestemming vereist voordat de gegevens beschikbaar worden gesteld.4 Of er sprake is van een elektronisch uitwisselingssysteem, is echter afhankelijk van de gebruikte technologie. Hiervan is sprake indien er een systeem wordt gebruikt, buiten de zorginstelling, waarin gegevens worden uitgewisseld, maar waarin zelf geen medische dossiers worden bijgehouden.
Gespecificeerde toestemming was ontworpen voor situaties waarin gegevens beschikbaar worden gesteld voor nog onbekend later gebruik. Volgens de minister zouden de huidige infrastructuren echter gegevensuitwisseling zonder toestemming (in een bestaande behandelrelatie) niet ondersteunen. Hoewel de afgelopen jaren deze praktijk in stand werd gehouden door de keuze bij de softwareleveranciers te laten, gaat de minister binnenkort verplichtingen opleggen over gestandaardiseerde taal en techniek omtrent elektronische gegevensuitwisseling in bepaalde zorggebieden.5 Dit zal hopelijk ertoe leiden dat er meer gegevens gestandaardiseerd worden uitgewisseld en dat zal de zorg ten goede komen.
De minister heeft nu besloten om te kiezen voor een nieuwe regeling. Hierbij wordt toestemming voor elektronische uitwisseling buiten de behandelrelatie verondersteld en kan de patiënt middels het reeds beschikbare recht op inzage deze uitwisseling controleren. De patiënt kan vervolgens via een opt-out bezwaar maken tegen bepaalde elektronische uitwisseling. Dit zal een wijziging zijn ten opzichte van de huidige situatie, waarbij de patiënt uitdrukkelijk toestemming moet geven voordat gegevens beschikbaar worden gesteld. Deze toestemmingseis is neergelegd in artikel 15a lid 1 Wabvpz en zal dan ook moeten worden aangepast. Meer details hierover worden door de minister in de eerste helft van 2020 bekendgemaakt.
Wilt u meer weten over elektronische gegevensuitwisseling in de zorg, neem dan vrijblijvend contact met ons op.
Voetnoten
- https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/brieven_regering/detail?id=2019Z18953&did=2019D39458
- https://www.tweedekamer.nl/downloads/document?id=beea4f99-71d9-4d73-a7f8-c86a64268738&title=Scenario%20wetsartikel%20Gespecificeerde%20toestemming.pdf
- https://www.tweedekamer.nl/downloads/document?id=264202b8-90d7-41e8-adfa-1d428c91fe9b&title=Advies%20ATR%20over%20de%20%28uitwerking%20van%29%20gespecificeerde%20toestemming%20bij%20elektronische%20gegevensuitwisseling%20%28Wabvpz%29%20.pdf
- Artikel 15a lid 1 Wabvpz
- https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2019/04/09/kamerbrief-over-elektronische-gegevensuitwisseling-in-de-zorg