VoetbalTV is een initiatief van de KNVB om alle amateurwedstrijden in de 3de divisie, lagere klassen bij de senioren voetbal en alle jeugdteams vanaf 13 jaar live uit te zenden en om deze achteraf terug te kijken om verdere analyses op te doen.1 Met behulp van slimme camera's worden de wedstrijden opgenomen en uitgezonden. De KNVB heeft dit gestart om de voetbal een eigen sociaal platform te bieden en het beschikbaar stellen van professionele video-analyse voor het amateurvoetbal. Iedereen die zich gratisch registreert op de website van de KNVB kan deze beelden bekijken.
Massale camera-opnames en openbaarmaking van deze beelden is natuurlijk iets waar de AVG over gaat. Zo moet elke organisatie een van de zes grondslagen hebben om persoonsgegevens te verwerken. Toestemming van de betrokkene is bijvoorbeeld een van deze. In het geval van VoetbalTV beroept de KNVB zich op een eigen gerechtvaardigd belang.2 Voor het toetsen of deze grondslag geschikt is voor het verwerken van persoonsgegevens moet er sprake zijn van:
- een gerechtvaardigd belang van de verwerkingsverantwoordelijke;
- een noodzaak voor deze verwerking; en
- het belang van de betrokkene mag niet zwaarder wegen dan het belang van de verwerkingsverantwoordelijke.3
Gerechtvaardigd belang
Het bieden van een sociaal platform en de mogelijkheid tot video-analyse zijn rechtmatige belangen van de KNVB. Dat het een commercieel belang is, doet hier niet aan af. VoetbalTV schrijft dat het doel van de verwerking betreft:
- de vergroting van de betrokkenheid en het spelplezier van voetballiefhebbers;
- het kunnen uitvoeren van technische analyses; en
- de mogelijkheid bieden om de wedstrijden op afstand terug te kijken.4
VoetbalTV stelt expliciet dat het niet bedoeld is als maatregel om veiliger voetbal af te dwingen.
Noodzakelijk
Het live uitzenden van de wedstrijden en de mogelijkheid tot het doen van video-analyse moeten noodzakelijk zijn voor het behartigen van het belang van de KNVB. Hierbij moet worden gekeken of er geen andere minder inbreukmakende middelen beschikbaar zijn voor het bereiken van dit belang. Daarnaast moet het ook in verhouding staan met de drie te bereiken doeleinden.
Voor het vergroten van de betrokkenheid en het spelplezier van voetballiefhebbers lijken er echter wel andere middelen beschikbaar te zijn die minder inbreuk maken op de persoonlijke levenssfeer van voetballers. Onduidelijk is echter of de KNVB hier onderzoek naar heeft gedaan. Zo is het uitzenden van alle beelden is niet noodzakelijk om een sociaal platform te bieden.
Het beschikbaar maken van de beelden is noodzakelijk voor als bijvoorbeeld supporters dit willen zien zonder dat zij bij de wedstrijd aanwezig zijn. Het uitzenden van de beelden zonder restricties is echter niet noodzakelijk voor het kunnen doen van technische analyses door de beide teams. Niet iedereen hoeft hiervoor kennis te nemen van deze beelden.
Belangenafweging
Bij de belangenafweging moeten twee aspecten in overweging worden genomen: de aard en de bron van het gerechtvaardigde belang van de verwerkingsverantwoordelijke en de gevolgen daarvan voor de betrokkene. Hoewel twee van de drie doeleinden niet noodzakelijk lijken te zijn, zullen deze voor de volledigheid wel worden gewogen in de belangenafweging.
Het belang van de KNVB, namelijk het doen van technische analyses, heeft betrekking op enkel de voetbalteams. De andere twee doeleinden van de KNVB, het vergroten van de betrokkenheid van voetballiefhebbers en het op afstand terugkijken van de camerabeelden, hebben betrekking op de teams en voetballiefhebbers in het algemeen en derhalve op de samenleving. De doeleinden hebben niet direct betrekking op een grondrecht en zijn voornamelijk commercieel van aard.
De belangen van alle derden, de voetbalspelers en supporters, hebben wel direct betrekking op een grondrecht, namelijk het recht op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer.5 Hierbij speelt de verwachting van de derden een rol; in hoeverre mogen zij verwachten dat de uren die zij zich langs het voetbalveld bevinden, worden opgenomen en uitgezonden. De redelijke verwachtingen ten aanzien van deze situatie hoeven zicht namelijk niet te beperken tot locaties die strikt genomen als privé worden gezien, zoals de eigen woning.6 Ook tijdens een amateurvoetbalwedstrijd mag een supporter en voetballer verwachten dat er enige bescherming van zijn persoonlijke levenssfeer is. Dit geldt natuurlijk ook voor de amateurvoetballer die alleen wil voetballen.
Voor zover bekend is er geen andere sport waar men amateurwedstrijden terug kan kijken. Men kan wel verwachten dat er sporadisch een filmpje van een deel van de wedstrijd online wordt gezet door een toeschouwer. Dit is echter iets anders dan het structureel opnemen en publiceren van de gehele wedstrijd en deze openbaar maken.
De beelden worden bovendien niet alleen uitgezonden, deze kunnen ook nog worden teruggekeken door een groot publiek: 1.2 miljoen mensen.7 Er zullen situaties optreden waarbij toeschouwers en spelers negatief in beeld zullen komen, omdat emoties hoog kunnen optreden. Als mensen weten dat ze gefilmd worden, gaan ze bovendien ander gedrag vertonen dan normaal. Ook bestaat er een kans op misbruik van de beelden. Door het internet zullen deze dan nog lang beschikbaar zijn.
Hoewel de KNVB wel een zeker belang heeft, lijkt dit niet op te wegen tegenover de zwaarwegende belangen van een groot deel van Nederland, die misschien niet eens wil worden opgenomen tijdens de voetbalwedstrijden van zijn kinderen. Deze beelden kunnen ook nog eens worden teruggekeken door 1.2 miljoen mensen. De KNVB heeft weliswaar enige waarborgen ingebouwd, maar deze wegen niet op tegen de inbreuk die met deze beelden wordt gemaakt. Waarborgen die zijn gemaakt bestaan uit bijvoorbeeld een begrijpelijk bord op het veld met informatie over de opnames, mogelijkheden tot bezwaar van individuen en een panic button. Deze hebben echter geen betrekking op enige beperking van de verwerking vooraf en er is geen mogelijkheid tot een algemene opt-out. Verder is het niet duidelijk of VoetbalTV enige waarborgen heeft gemaakt ten aanzien van mogelijk misbruik van de opnames.
Conclusie
Al met al lijkt het erop dat de KNVB zich niet kan beroepen op deze grondslag en daarmee is de verwerking niet toegestaan. De vraag is nu wanneer de Autoriteit Persoonsgegevens zich hiermee gaat bemoeien.
Voetnoten
- https://www.voetbaltv.nl/
- https://www.voetbaltv.nl/privacy-en-cookiebeleid/
- https://deprivacyconsultant.nl/kennisbank/gerechtvaardigd-belang-als-grondslag
- https://www.voetbaltv.nl/faq/
- Artikel 10 Grondwet.
- Camera's in het publieke domein, december 2004, CBP.
- https://www.knvb.nl/over-ons/over-de-knvb/ledenraad